Μήπως είστε ένα από τα πολλά άτομα που επισκέφτηκαν τον ιατρό τους για τυπικό έλεγχο και ενώ δεν είχαν κανένα σύμπτωμα εκείνος αποφάνθηκε ότι πάσχουν από πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας της καρδιάς (ΠΜΒ); Μήπως πάλι βιώνετε περιοδικά πόνο στο θώρακα και αρρυθμίες και ο ιατρός σας συμβούλευσε να κάνετε καρδιακό έλεγχο για πιθανή ΠΜΒ; Τότε το κείμενο που ακολουθεί σας αφορά και θα δώσει απαντήσεις στις απορίες σας.
Λίγα ανατομικά και φυσιολογικά στοιχεία
Η καρδιά είναι ο σημαντικότερος μυς του ανθρωπίνου σώματος, αφού η κύρια λειτουργία της είναι η προώθηση του αίματος σε όλα τα υπόλοιπα όργανα και ιστούς.
Αποτελείται από τέσσερις κοιλότητες, δύο κόλπους (αριστερό και δεξιό) και δύο κοιλίες (αριστερή και δεξιά). Φυσιολογικά επικοινωνούν μόνο ο δεξιός κόλπος με τη δεξιά κοιλία και ο αριστερός κόλπος με την αριστερή κοιλία.
Το αίμα αφού έχει προσφέρει το οξυγόνο του στους ιστούς του σώματος επιστρέφει στον δεξιό κόλπο της καρδιάς μέσω της άνωκάτω κοίλης φλέβας και από εκεί μέσω της τριγλώχινας βαλβίδας περνάει στη δεξιά κοιλία, η οποία το προωθεί μέσω της πνευμονικής βαλβίδας στην πνευμονική αρτηρία.
Η πνευμονική αρτηρία οδηγεί το αίμα στους πνεύμονες όπου οξυγονώνεται και επιστρέφει μέσω των πνευμονικών φλεβών στον αριστερό κόλπο από όπου μέσω της μιτροειδούς βαλβίδας εισέρχεται στην αριστερή κοιλία.
Η αριστερή κοιλία με τη συστολή της προωθεί το οξυγονωμένο πια αίμα μέσω της αορτικής βαλβίδας στην αορτή. Η αορτή και το αρτηριακό δίκτυο μεταφέρουν το αίμα στους ιστούς σε όλο το σώμα και ο κύκλος αρχίζει από την αρχή.
Οι καρδιακές βαλβίδες έχουν διπλό ρόλο: α) επιτρέπουν όταν είναι ανοικτές την ελεύθερη ροή του αίματος και β) εμποδίζουν με το κλείσιμο τους την ανάποδη ροή του αίματος.
Τί ακριβώς συμβαίνει στην πρόπτωση της μιτροειδούς;
Η μιτροειδής βαλβίδα αποτελείται από δύο πέταλα που λέγονται γλωχίνες και οι οποίες ανοίγουν και κλείνουν ανάλογα με τη φάση του καρδιακού κύκλου.
Στην πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας και όταν η βαλβίδα είναι κλειστή κατά τη φάση συστολής της καρδιάς, οι γλωχίνες προβάλουν ελαφρά προς τα πίσω (δηλαδή προς τον αριστερό κόλπο). Η κατάσταση αυτή είναι αποτέλεσμα διαταραχής στο σχήμα και στο μέγεθος των γλωχίνων (υπάρχει περίσσεια βαλβιδικού ιστού) συνήθως εκ γενετής και μπορεί να συνδυάζεται και με άλλες διαταραχές του συνδετικού ιστού.
Πολλές φορές οι γλωχίνες δεν εφαρμόζουν ακριβώς κατά το κλείσιμο της βαλβίδας αφήνοντας μικρό άνοιγμα που επιτρέπει μικρή ροή αίματος προς τον αριστερό κόλπο. Η τελευταία αυτή κατάσταση ορίζεται ως ανεπάρκεια της βαλβίδας και η κλινική της σημασία είναι ανάλογη του βαθμού της, δηλαδή ανάλογη του ποσού αίματος που παλινδρομεί προς τον αριστερό κόλπο.
Τελικά πόσο συχνή πάθηση είναι;
Η αντίληψη που κυριαρχεί ακόμη και μεταξύ των ιατρών είναι ότι η ΠΜΒ είναι μια πολύ κοινή πάθηση (5-15% του πληθυσμού) χαρακτηριστική των γυναικών, η οποία βασίζεται σε παλιότερες μελέτες όπου τα κριτήρια διάγνωσης της πάθησης μάλλον ήταν πιο ασαφή και χαλαρά. Από τις νεότερες μελέτες προκύπτει ότι δεν είναι τόσο συχνή (2-5%) και αφορά εξίσου γυναίκες και άνδρες.
Ποιά είναι τα συμπτώματα και πώς γίνεται η διάγνωση της πάθησης;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η ΠΜΒ είναι ασυμπτωματική και ανακαλύπτεται τυχαία σε μια εξέταση ρουτίνας ή στα πλαίσια άλλου νοσήματος.
Κάποιοι από τους πάσχοντες μπορεί να αισθάνονται δύσπνοια, πόνο στο θώρακα, αίσθημα παλμών, ή ζάλη, αλλά αυτά τα συμπτώματα δε συνδέονται κατ'ανάγκη με αυτήν καθαυτήν την ΠΜΒ.
Ο γιατρός υποψιάζεται την ύπαρξη της συγκεκριμένης πάθησης από τα ακροαστικά του ευρήματα. Συγκεκριμένα όταν η βαλβίδα κλείνει και οι πεπαχυσμένες γλωχίνες προβάλλουν προς τα πίσω, δημιουργούν ένα ή περισσότερα συστολικά "κλικ".
Αν υπάρχει και συνοδός ανεπάρκεια της βαλβίδας, τότε η ροή του αίματος από το ανοικτό στόμιο της μιτροειδούς βαλβίδας προς τον αριστερό κόλπο δημιουργεί συστολικό φύσημα που ακούγεται μετά τα κλικ προς το τέλος της συστολής.
Η ύπαρξη της πάθησης επιβεβαιώνεται κατά τη διενέργεια ηχοκαρδιογραφήματος. Τα υψηλής συχνότητας ηχητικά κύματα προσπίπτοντας πάνω στις ανατομικές επιφάνειες σχηματίζουν την εικόνα της καρδιάς που φαίνεται στην οθόνη της ιατρικής συσκευής.
Ο ιατρός επίσης πιθανόν να πραγματοποιήσει στα πλαίσια του ελέγχου απλό ΗΚΓ, τεστ κοπώσεως, 24ωρη ηλεκτροκαρδιογραφική καταγραφή μέσω Holter, ιδιαίτερα αν ο ασθενής του αναφέρει ότι έχει αίσθημα παλμών, ζαλίζεται, ή έχει υποστεί λιποθυμικό επεισόδιο, αν πονάει στο στήθος και αν έχει συμπτώματα δύσπνοιας.
Ποιά είναι η σημασία της πάθησης για την υγεία του ασθενούς;
Γενικά η ΠΜΒ είναι μια καλοήθης κατάσταση που δεν επηρεάζει τη λειτουργία της βαλβίδας. Κλινική σημασία αποκτά μόνο εφόσον υπάρχει και σύγχρονη ανεπάρκεια της βαλβίδας.
Τότε υπάρχει κίνδυνος να προσβληθεί η βαλβίδα από βακτήρια οδηγώντας στην ανάπτυξη σοβαρής λοίμωξης, που είναι γνωστή ως "βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα". Για το λόγο αυτό γιατροί και οδοντίατροι συστήνουν προφυλακτική χορήγηση αντιβίωσης πριν από ορισμένες επεμβάσεις.
Επίσης αν και εφόσον η μιτροειδής βαλβίδα ανεπαρκεί μπορεί προοδευτικά να εξελιχθεί σε σοβαρότερο καρδιακό πρόβλημα, όπου διαταράσσεται η λειτουργία της καρδιάς ως αντλία και μπορεί να χρειάζεται και χειρουργική επέμβαση για τη διόρθωση του προβλήματος.
Η ΠΜΒ έχει συνδεθεί επιπλέον με εμφάνιση αρρυθμιών και άτυπου προκάρδιου άλγους. Οι καταστάσεις αυτές φαίνεται να απορρέουν από μια αύξηση στα επίπεδα των κατεχολαμινών στην κυκλοφορία που συχνά συνοδεύει αυτήν τη βαλβιδοπάθεια.
Κατά το παρελθόν τέλος η ΠΜΒ έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση εγκεφαλικών επεισοδίων
Χρειάζεται θεραπεία;
Γενικά δε χρειάζεται θεραπεία παρά μόνο περιστασιακή προφυλακτική αντιβίωση για την αποφυγή της ενδοκαρδίτιδας στις περιστάσεις που προαναφέραμε.
Αν λοιπόν έχετε ΠΜΒ και πρόκειται να επισκεφθείτε τον οδοντίατρο, ή να κάνετε κάποια μικρή ή μεγάλη επέμβαση, πρέπει να ενημερώσετε τον ιατρό σας σχετικά με την κατάσταση σας. Τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι η αμοξυκιλλίνη και η κλινδαμυκίνη.
Φαρμακευτική αγωγή χρειάζεται αν η πάθηση συνοδεύεται από εμφάνιση αρρυθμιών (διαταραχών του καρδιακού ρυθμού) ή από ανεπάρκεια της βαλβίδας.
Στην τελευταία περίπτωση (ανεπάρκεια) χορηγούνται αγγειοδιασταλτικά και διουρητικά φάρμακα που σκοπό έχουν να μειώσουν την αρτηριακή πίεση και τις αγγειακές αντιστάσεις, μειώνοντας έτσι το έργο της καρδιάς.
Μάλιστα στις σοβαρές περιπτώσεις ανεπάρκειας της βαλβίδας μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση (βαλβιδοπλαστική), ή την αντικατάσταση της.
Ευνόητο είναι ότι χρειάζεται τακτικός κλινικός και απεικονιστικός επανέλεγχος από τον ιατρό, ο οποίος θα καθορίσει τη συχνότητα και την έκταση του ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Στέλλα Μοσχονά, Ιατρός (http://health.in.gr/news/article.asp?lngArticleID=48985)
Λίγα ανατομικά και φυσιολογικά στοιχεία
Η καρδιά είναι ο σημαντικότερος μυς του ανθρωπίνου σώματος, αφού η κύρια λειτουργία της είναι η προώθηση του αίματος σε όλα τα υπόλοιπα όργανα και ιστούς.
Αποτελείται από τέσσερις κοιλότητες, δύο κόλπους (αριστερό και δεξιό) και δύο κοιλίες (αριστερή και δεξιά). Φυσιολογικά επικοινωνούν μόνο ο δεξιός κόλπος με τη δεξιά κοιλία και ο αριστερός κόλπος με την αριστερή κοιλία.Το αίμα αφού έχει προσφέρει το οξυγόνο του στους ιστούς του σώματος επιστρέφει στον δεξιό κόλπο της καρδιάς μέσω της άνωκάτω κοίλης φλέβας και από εκεί μέσω της τριγλώχινας βαλβίδας περνάει στη δεξιά κοιλία, η οποία το προωθεί μέσω της πνευμονικής βαλβίδας στην πνευμονική αρτηρία.
Η πνευμονική αρτηρία οδηγεί το αίμα στους πνεύμονες όπου οξυγονώνεται και επιστρέφει μέσω των πνευμονικών φλεβών στον αριστερό κόλπο από όπου μέσω της μιτροειδούς βαλβίδας εισέρχεται στην αριστερή κοιλία.
Η αριστερή κοιλία με τη συστολή της προωθεί το οξυγονωμένο πια αίμα μέσω της αορτικής βαλβίδας στην αορτή. Η αορτή και το αρτηριακό δίκτυο μεταφέρουν το αίμα στους ιστούς σε όλο το σώμα και ο κύκλος αρχίζει από την αρχή.
Οι καρδιακές βαλβίδες έχουν διπλό ρόλο: α) επιτρέπουν όταν είναι ανοικτές την ελεύθερη ροή του αίματος και β) εμποδίζουν με το κλείσιμο τους την ανάποδη ροή του αίματος.
Τί ακριβώς συμβαίνει στην πρόπτωση της μιτροειδούς;
Η μιτροειδής βαλβίδα αποτελείται από δύο πέταλα που λέγονται γλωχίνες και οι οποίες ανοίγουν και κλείνουν ανάλογα με τη φάση του καρδιακού κύκλου.
Στην πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας και όταν η βαλβίδα είναι κλειστή κατά τη φάση συστολής της καρδιάς, οι γλωχίνες προβάλουν ελαφρά προς τα πίσω (δηλαδή προς τον αριστερό κόλπο). Η κατάσταση αυτή είναι αποτέλεσμα διαταραχής στο σχήμα και στο μέγεθος των γλωχίνων (υπάρχει περίσσεια βαλβιδικού ιστού) συνήθως εκ γενετής και μπορεί να συνδυάζεται και με άλλες διαταραχές του συνδετικού ιστού.
Πολλές φορές οι γλωχίνες δεν εφαρμόζουν ακριβώς κατά το κλείσιμο της βαλβίδας αφήνοντας μικρό άνοιγμα που επιτρέπει μικρή ροή αίματος προς τον αριστερό κόλπο. Η τελευταία αυτή κατάσταση ορίζεται ως ανεπάρκεια της βαλβίδας και η κλινική της σημασία είναι ανάλογη του βαθμού της, δηλαδή ανάλογη του ποσού αίματος που παλινδρομεί προς τον αριστερό κόλπο.
Τελικά πόσο συχνή πάθηση είναι;
Η αντίληψη που κυριαρχεί ακόμη και μεταξύ των ιατρών είναι ότι η ΠΜΒ είναι μια πολύ κοινή πάθηση (5-15% του πληθυσμού) χαρακτηριστική των γυναικών, η οποία βασίζεται σε παλιότερες μελέτες όπου τα κριτήρια διάγνωσης της πάθησης μάλλον ήταν πιο ασαφή και χαλαρά. Από τις νεότερες μελέτες προκύπτει ότι δεν είναι τόσο συχνή (2-5%) και αφορά εξίσου γυναίκες και άνδρες.
Ποιά είναι τα συμπτώματα και πώς γίνεται η διάγνωση της πάθησης;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η ΠΜΒ είναι ασυμπτωματική και ανακαλύπτεται τυχαία σε μια εξέταση ρουτίνας ή στα πλαίσια άλλου νοσήματος.
Κάποιοι από τους πάσχοντες μπορεί να αισθάνονται δύσπνοια, πόνο στο θώρακα, αίσθημα παλμών, ή ζάλη, αλλά αυτά τα συμπτώματα δε συνδέονται κατ'ανάγκη με αυτήν καθαυτήν την ΠΜΒ.
Ο γιατρός υποψιάζεται την ύπαρξη της συγκεκριμένης πάθησης από τα ακροαστικά του ευρήματα. Συγκεκριμένα όταν η βαλβίδα κλείνει και οι πεπαχυσμένες γλωχίνες προβάλλουν προς τα πίσω, δημιουργούν ένα ή περισσότερα συστολικά "κλικ".
Αν υπάρχει και συνοδός ανεπάρκεια της βαλβίδας, τότε η ροή του αίματος από το ανοικτό στόμιο της μιτροειδούς βαλβίδας προς τον αριστερό κόλπο δημιουργεί συστολικό φύσημα που ακούγεται μετά τα κλικ προς το τέλος της συστολής.
Η ύπαρξη της πάθησης επιβεβαιώνεται κατά τη διενέργεια ηχοκαρδιογραφήματος. Τα υψηλής συχνότητας ηχητικά κύματα προσπίπτοντας πάνω στις ανατομικές επιφάνειες σχηματίζουν την εικόνα της καρδιάς που φαίνεται στην οθόνη της ιατρικής συσκευής.Ο ιατρός επίσης πιθανόν να πραγματοποιήσει στα πλαίσια του ελέγχου απλό ΗΚΓ, τεστ κοπώσεως, 24ωρη ηλεκτροκαρδιογραφική καταγραφή μέσω Holter, ιδιαίτερα αν ο ασθενής του αναφέρει ότι έχει αίσθημα παλμών, ζαλίζεται, ή έχει υποστεί λιποθυμικό επεισόδιο, αν πονάει στο στήθος και αν έχει συμπτώματα δύσπνοιας.
Ποιά είναι η σημασία της πάθησης για την υγεία του ασθενούς;
Γενικά η ΠΜΒ είναι μια καλοήθης κατάσταση που δεν επηρεάζει τη λειτουργία της βαλβίδας. Κλινική σημασία αποκτά μόνο εφόσον υπάρχει και σύγχρονη ανεπάρκεια της βαλβίδας.
Τότε υπάρχει κίνδυνος να προσβληθεί η βαλβίδα από βακτήρια οδηγώντας στην ανάπτυξη σοβαρής λοίμωξης, που είναι γνωστή ως "βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα". Για το λόγο αυτό γιατροί και οδοντίατροι συστήνουν προφυλακτική χορήγηση αντιβίωσης πριν από ορισμένες επεμβάσεις.
Επίσης αν και εφόσον η μιτροειδής βαλβίδα ανεπαρκεί μπορεί προοδευτικά να εξελιχθεί σε σοβαρότερο καρδιακό πρόβλημα, όπου διαταράσσεται η λειτουργία της καρδιάς ως αντλία και μπορεί να χρειάζεται και χειρουργική επέμβαση για τη διόρθωση του προβλήματος.
Η ΠΜΒ έχει συνδεθεί επιπλέον με εμφάνιση αρρυθμιών και άτυπου προκάρδιου άλγους. Οι καταστάσεις αυτές φαίνεται να απορρέουν από μια αύξηση στα επίπεδα των κατεχολαμινών στην κυκλοφορία που συχνά συνοδεύει αυτήν τη βαλβιδοπάθεια.
Κατά το παρελθόν τέλος η ΠΜΒ έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση εγκεφαλικών επεισοδίων
Χρειάζεται θεραπεία;
Γενικά δε χρειάζεται θεραπεία παρά μόνο περιστασιακή προφυλακτική αντιβίωση για την αποφυγή της ενδοκαρδίτιδας στις περιστάσεις που προαναφέραμε.
Αν λοιπόν έχετε ΠΜΒ και πρόκειται να επισκεφθείτε τον οδοντίατρο, ή να κάνετε κάποια μικρή ή μεγάλη επέμβαση, πρέπει να ενημερώσετε τον ιατρό σας σχετικά με την κατάσταση σας. Τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι η αμοξυκιλλίνη και η κλινδαμυκίνη.
Φαρμακευτική αγωγή χρειάζεται αν η πάθηση συνοδεύεται από εμφάνιση αρρυθμιών (διαταραχών του καρδιακού ρυθμού) ή από ανεπάρκεια της βαλβίδας.
Στην τελευταία περίπτωση (ανεπάρκεια) χορηγούνται αγγειοδιασταλτικά και διουρητικά φάρμακα που σκοπό έχουν να μειώσουν την αρτηριακή πίεση και τις αγγειακές αντιστάσεις, μειώνοντας έτσι το έργο της καρδιάς.
Μάλιστα στις σοβαρές περιπτώσεις ανεπάρκειας της βαλβίδας μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση (βαλβιδοπλαστική), ή την αντικατάσταση της.
Ευνόητο είναι ότι χρειάζεται τακτικός κλινικός και απεικονιστικός επανέλεγχος από τον ιατρό, ο οποίος θα καθορίσει τη συχνότητα και την έκταση του ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Στέλλα Μοσχονά, Ιατρός (http://health.in.gr/news/article.asp?lngArticleID=48985)
